Otwórz menu
Otwórz wyszukiwarkę
Zamknij wyszukiwarkę

Postawy Polaków wobec oszczędzania

3/2024

Oszczędności stanowią tę część dochodu, która w dłuższej perspektywie czasowej przeznaczana jest na powiększanie majątku rzeczowego lub finansowego1. Sam proces oszczędzania wiąże się z ograniczeniem konsumpcji w danym okresie, przy czym indywidualne powody oszczędzania mogą być bardzo różne.

John Maynard Keynes  wyodrębnił szereg potencjalnych, subiektywnych motywów oszczędzania:

W dużej mierze motywy wymienione powyżej wynikają z indywidualnych cech charakteru oszczędzających, które są w zasadzie niezmienne w krótkim okresie. Ich nasilenie wynika z określonych cech socjo-demograficznych jednostki oszczędzającej. Poza subiektywnymi motywami oszczędzania, Keynes wyróżnia ponadto, tzw. obiektywne czynniki oszczędzania, które mogą mieć różne znaczenie dla indywidualnych jednostek, ale ich wpływ na zmiany skłonności do oszczędzania ma charakter ogólnospołeczny. Wśród czynników obiektywnych są przede wszystkim zmiany cen, poziom i zmiany stóp procentowych i wybrane instrumenty polityki fiskalnej, np. stawki podatkowe. Determinują one zmiany skłonności do oszczędzania społeczeństwa w odpowiedzi na zmieniającą się sytuację gospodarczą w kraju. W tym aspekcie pożądane jest prowadzenie szeroko rozumianej polityki makroekonomicznej (fiskalnej, monetarnej, socjalnej) w sposób, który działa stymulująco na procesy oszczędzania.

W analizach ekonomicznych zwykle oszczędności wyznaczane są w sposób rezydualny, tzn. jako różnica między dochodami do dyspozycji a wydatkami konsumpcyjnymi. Innymi słowy, jest to część dochodów do dyspozycji brutto, która jest przeznaczona na akumulację, czyli nakłady brutto na środki trwałe, przyrost rzeczowych środków obrotowych, a także na transfery kapitałowe i wierzytelności netto lub zadłużenie netto. Na oszczędności składają się aktywa finansowe i niefinansowe. Wartość oszczędności, zapisana w rachunkach narodowych, stanowi różnicę pomiędzy zasobem oszczędności w gospodarce w badanym okresie w stosunku do okresu poprzedniego. Jest to zatem strumień oszczędności, który może być kwotą dodatnią lub ujemną. Dodatni zapis na rachunku oszczędności oznacza niewydatkowany na spożycie dochód, wykorzystany na nabycie aktywów lub spłatę zobowiązań. Natomiast ujemne oszczędności oznaczają sytuację, w której pewne aktywa są likwidowane lub następuje wzrost zobowiązań.

Oszczędności sektora gospodarstw domowych są powiększane o tzw. Korektę z tytułu zmian w uprawnieniach emerytalno-rentowych. Korekta ta równa się pełnej wartości składek wpłaconych do kapitałowych systemów ubezpieczeń społecznych, pomniejszonej o pełną wartość emerytur wypłaconych w formie świadczeń oraz wartość opłat za usługi ubezpieczeniowe i powiększonej o pełną wartość uzupełnień do składek płaconych od dochodów z tytułu własności przypisanych posiadaczom polis ubezpieczeniowych. Celem opracowania jest próba oceny zmian skłonności do oszczędzania gospodarstw domowych w Polsce na tle UE oraz identyfikacja motywów oszczędzania i ich najważniejszych determinant socjo-demograficznych.

Analiza opiera się na ogólnie dostępnych danych publikowanych w Eurostat Database oraz na wynikach badania przeprowadzonego na zlecenie Instytutu Finansów w grudniu 2023 roku przez agencję badawczą PBS na reprezentatywnej próbie 1010 dorosłych Polaków.

> Aktualności > Raporty > Opracowania > Dla mediów > Czytaj więcej
Ikona telefonu

tel. 22 694 5789

Ikona maila

instytut.finansow@mf.gov.pl

Ikona mapy

ul. Świętokrzyska 12,
00-916 Warszawa

Zamknij menu
Dostępność